قرارداد گازی ایران و روسیه یک قدم تا امضا
تاریخ انتشار: ۷ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۸۸۳۷۶
به گزارش تابناک اقتصادی به نقل از روزنامه ایران؛ بیش از 220 روز از شروع بحران اوکراین می‌‌گذرد. در این مدت، برخی از کشورهای اروپایی در حمایت از اوکراین سیاست تحریمی علیه روسیه اعمال کرده‌اند که نتیجه‌اش قطع بخش اعظم صادرات گاز روسیه به قاره سبز بوده است. اما قطع واردات گاز از روسیه برای اروپا بسیار سخت تمام خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
همه این عوامل نشان از فرصت ایده‌آل ژئوپلیتیکی برای ایران در جهت ورود به تجارت بازار گاز منطقه دارد که در این حالت با خرید و فروش گاز مازاد روسیه، اقدام به ورود به تجارت گاز منطقه کند.
البته مقصد این صادرات گاز از ایران، اروپا نیست. ایده‌ای که برخی مطرح می‌‌کردند، جایگزینی ایران به جای روسیه در بازار گاز اروپا بود؛ اما این موضوع نه ممکن است و نه از نظر فنی و اقتصادی توجیه‌پذیر. نخست اینکه، اروپا تمایلی به واردات گاز ایران ندارد و اکنون برای اروپا واردات گاز ال.ان.جی بیش از خط لوله در اولویت است. دوم اینکه، ایران تجهیزات صادرات ال.ان.جی ندارد. سوم اینکه، ناترازی گاز ایران در زمستان حداقل روزانه حدود 200 میلیون مترمکعب است و عملاً به هیچ وجه چنین امکانی وجود ندارد که ایران بتواند به اروپا گاز صادر کند. اما در همین شرایط، بازار منطقه جنوب شرق آسیا و منطقه خاورمیانه، بازار بسیار مهم و بزرگی است که پیش روی ایران قرار دارد تا بتواند با تجارت گاز مازاد روسیه، علاوه بر درآمدافزایی بالا، سهم مهمی در تجارت گاز بین‌الملل داشته باشد. به همین خاطر، سیاست اصلی کشور در قراردادهای آتی در کنار سوآپ گاز، باید روی بحث خرید با تخفیف گاز از روسیه و فروش آن به تقاضاهای موجود در جنوب شرق آسیا و منطقه خاورمیانه باشد.
سناریوهای گازی روسیه
در حال حاضر پیش روی روسیه نیز دو راه برای صادرات گاز مازاد خود، تحت دو سناریو کوتاه‌مدت و میان‌مدت وجود دارد؛ بازارهای چین، افزایش ظرفیت ال.ان.جی و بازار جنوب آسیا- خاورمیانه سناریوهای گازی این کشور است که در کوتاه‌مدت تنها از طریق زیرساخت‌های ایجاد شده توسط ایران، امکان صادرات گاز مازاد روسیه وجود دارد.
گزارش‌ها نشان میدهد که بازار کشورهای حاشیه خلیج فارس، عراق، پاکستان و هند مهمترین بازارهای جایگزین اروپا برای گاز مازاد روسیه هستند که مسیر اصلی و قابل استفاده برای فروش گاز مازاد روسیه تنها از طریق ایران امکان‌پذیر است و بازارهای چین و افزایش ظرفیت ال.ان.جی در 2 یا 3 سال پیش رو قابلیت جایگزینی برای صادرات گاز مازاد روسیه را نخواهد داشت.
اندیشکده سیاستگذاری امیرکبیر در گزارش خود تحت عنوان «ملاحظات راهبردی تجارت گاز ایران و روسیه» در این باره می‌‌نویسد: «ایران به علت موقعیت جغرافیایی و روابط سیاسی مناسب و همچنین وجود زیرساخت‌های قابل بهره‌برداری، بهترین گزینه برای صادرات گاز روسیه به شمار می‌رود. البته باید توجه داشت که در صورت گذر زمان و محقق نشدن تجارت گاز ایران با روسیه، ممکن است روسیه مسیرهای دیگر به بازار جنوب آسیا و خاورمیانه بویژه مسیر افعانستان و پاکستان را پیگیری کند.»
اندیشکده سیاستگذاری امیرکبیر بهترین راهکار تعامل با روسیه را خرید و فروش گاز روسیه عنوان و در گزارش خود اذعان داشت: «بنابراین راهبرد ایران در قبال روسیه بایستی مبتنی بر مدل خرید-فروش گاز (نه سوآپ و ترانزیت) قرار گیرد. زیرا سوآپ و ترانزیت به معنای بازاریابی برای گاز روسیه در منطقه است. ایران باید برای دستیابی به هدف هاب گازی منطقه شدن، بازار گاز منطقه را برای خود حفظ کند و با واردات گاز از روسیه و صادرات آن به بازارهای هدف خود، به سمت تبدیل شدن به هاب گازی منطقه گام بردارد. ثانیاً خرید گاز از روسیه بایستی همراه با تخفیف قیمتی باشد، چرا که روسیه در کوتاه مدت گزینه جایگزینی نسبت به ایران ندارد و در بلندمدت نیز مسیر ایران بهترین مسیر برای روسیه است.»
قرار گرفتن ایران در مرکز تجارت گاز منطقه
فرصت ایده‌آل روبه‌روی ایران برای استفاده حداکثری از گاز مازاد روسیه از نظر کارشناسان متعددی تأیید شده است. در این رابطه کارشناس حوزه انرژی مجمع تشخیص مصلحت نظام درخصوص مزایای تجارت گاز مازاد روسیه از طریق ایران برای کشورمان تصریح میکند: «ما به لحاظ جغرافیایی در شرایط مناسبی قرار داریم. به طوری که در حد فاصل بین کشورهای نیازمند انرژی و کشورهایی که منابع سرشاری دارند، قرار گرفته‌ایم. برنامه‌ریزی برای اینکه مسیر ترانزیت انرژی به سمت غرب آسیا از کشورمان بگذرد، درست و منطقی است. فارغ از اینکه ایران دارای منابع هیدروکربنی هست یا نه، برای اینکه بتواند به عنوان یک مسیر ترانزیتی عمل کند باید با تمامی کشورهای همسایه وارد مناسبات در حوزه انرژی شود، لازم است ارتباطات خود را با همسایگان بسیار تقویت کنیم. مبنای این روابط باید خرید و فروش نفت و گاز یا سوآپ باشد. در بخش گاز صرف نظر از اینکه به صادرات آن مبادرت کنیم، واردات گاز نیز آورده قابل توجهی برایمان دارد و می‌‌توانیم صرفه‌جویی ارزی قابل توجهی برای کشور داشته باشیم. حتی می‌‌توانیم این گاز وارداتی را جایگزین گازوئیل مصرفی نیروگاه‌ها کنیم و به این ترتیب با صادرات گازوئیل درآمد بالایی کسب کنیم.»
محمدرضا اکبری به «ایران» می‌‌گوید: «بهتر است گاز را در شمال از روسیه بخریم و آن را با قیمت بالاتری در جنوب به کشورهای خریدار بفروشیم. به این ترتیب، دیپلماسی انرژی کشور را تقویت میکنیم و به سمت تجارت گاز در منطقه خواهیم رفت. زیرا وابستگی قابل توجهی در میان کشورهای واردکننده به خودمان ایجاد میکنیم. قطعاً قرار گرفتن ایران در تجارت گاز منطقه از طریق گاز مازاد روسیه میتواند به کشورمان در راستای تبدیل شدن به هاب انرژی و گازی منطقه کمک کند. این موضوع را هم باید مدنظر داشته باشیم که مسکو به خاطر تحریم‌های اعمالی غرب گزینه‌های زیادی برای انتخاب در زمینه بازارهای گازی ندارد. روسیه نیاز دارد که از طریق ایران بتواند ترانزیت گازش را انجام دهد و آن را به خریداران برساند. این میتواند موقعیت خوبی برای تهران در زمینه گرفتن تخفیف‌های مناسب از مسکو باشد و اینکه قرارداد را طوری تنظیم کنیم که منافع حداکثری برای کشورمان تأمین شود.»
این کارشناس انرژی خاطرنشان میکند: «سوآپ گاز روسیه برای ایران منافع اقتصادی مختلفی دارد. همچنین از این طریق می‌‌توانیم فشاری را که روی شبکه ترانزیت سوخت مایع در کشور است، کم کنیم. این امر نیز مزیت‌های زیست محیطی و اقتصادی برای کشور دارد. از طرف دیگر، باز شدن مسیر ترانزیت گاز و سوآپ میتواند حلقه تحریم انرژی کشور را بشکند. به این ترتیب، روندی که تا الان وجود داشته و کشورها با احتیاط از ایران انرژی و بویژه گاز می‌‌خریدند، بهبود مییابد. به هر حال، در شرایط فعلی با توجه به تحریم‌های اعمالی علیه کشورمان و اینکه به صرفه‌ترین مسیر برای ترانزیت گاز روسیه مسیر ایران است، سوآپ گاز روسیه از طریق ایران یک بازی برد-برد محسوب میشود.»
او درخصوص تلاش‌های وزارت نفت برای افزایش روابط حوزه انرژی با کشورهای همسایه و دستیابی به درآمدهای بیشتر تصریح میکند: «ما یک کشور نفت و گازی هستیم و ساده ترین روش برای افزایش درآمدهای ارزی این است که به افزایش صادرات نفت و گاز بپردازیم. با توجه به تحریم‌های نفتی فعلی، مازاد نفت داریم و اگر بتوانیم از طریق همکاری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی و روش‌های دیگر آن را به فروش برسانیم، عملاً درآمد ثابتی برای کشور به وجود می‌‌آید. برای دستیابی به این هدف لازم است دستگاه دیپلماسی وزارت نفت و بخش بین‌الملل این وزارتخانه بشدت فعال باشد.»
مشارکت در فروش گاز مازاد روسیه
حمیدرضا عراقی، مدیرعامل اسبق شرکت ملی گاز ایران نیز در این رابطه می‌‌گوید: «همکاری در فروش گاز روسیه میتواند منافع ما را برآورده کند. اما باید این کار با ملاحظاتی انجام شود. به طور مثال، اگر بتوانیم بازار فروش در هند، پاکستان و... پیدا کنیم و گاز روسیه را به صورت اشتراکی به این کشورها بفروشیم، این وضعیت خوبی را به وجود می‌‌آورد. به جای تنها سوآپ گاز روسیه، به دنبال قرار گرفتن در تجارت گاز با روسیه باشیم به این ترتیب که ما در فروش گاز روسیه مشارکت داشته باشیم. هم روسیه میتواند گازش را به فروش برساند و بازارهای جایگزین پیدا کند و هم ما از مزایای اقتصادی و سیاسی این طرح بهره‌مند میشویم. اینکه روسیه با این کشورها قراداد ببندد و ما فقط وظیفه داشته باشیم که گاز روسیه را به آنها برسانیم و حق ترانزیت دریافت کنیم، زیاد مطلوب نیست. به طور مثال، می‌‌توانیم قراردادی منعقد کنیم که سالانه روسیه 10 میلیارد مترمکعب گاز در اختیار ما قرار دهد، 5 میلیارد مترمکعب از آن را به عنوان گاز روسیه به کشورهای مقصد سوآپ کنیم و مابقی را از مسکو بخریم و خودمان آن را بفروشیم. این طرح قابل قبول است. همچنین باید این ملاحظه را هم داشته باشیم که از اشتراکی کردن مشتریان قبلی خود با روسیه پرهیز کنیم. نباید اجازه دهیم روسیه به بازار عراق و ترکیه که قبلاً ما گاز آنها را تأمین می‌‌کرده‌ایم، دسترسی پیدا کند. این‌ها انحصاراً مشتری ما بوده‌اند و باید آنها را حفظ کنیم.»
او در گفت‌وگو با «ایران» ادامه میدهد: «اینکه گاز روسیه را بخریم و مشکل خود را در شمال کشور حل کنیم و نیاز این مناطق را برآورده کنیم، سیاست مناسبی است. همچنین می‌‌توانیم از گاز روسیه برای صادرات کامل میزانی که با عراق و ترکیه قرارداد داریم، استفاده کنیم. این به نفع ماست. اما اگر روسیه گاز را در شمال به ما بدهد و ما معادل آن را به کشورهای هدف تحویل دهیم و فقط یک حق ترانزیت دریافت کنیم، مشتریان بالقوه خود را از دست می‌‌دهیم و این به نفع ما نیست. بهتر است در مورد مشتریان جدید به صورت اشتراکی با روسیه به فروش گاز مبادرت کنیم.»
عراقی ضمن تأیید این موضوع که روسیه دارای تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای در صنعت گاز است و همکاری با این کشور میتواند به انتقال فناوری به کشورمان منجر شود، تصریح میکند: «روسیه میتواند در بخش ذخیره‌سازی، مخزن و ال.ان.جی به ما کمک کند. بویژه مسکو در بخش ذخیره‌سازی میتواند فناوری خود را در اختیار ما قرار دهد. استانداردهای این کشور با ما فرق میکند، اما قابلیت تبدیل دارد.» به گفته عراقی، ما قابلیت انتقال گاز به کشورهایی همچون عمان، کویت و پاکستان را داریم. در صورتی که زمینه‌ای برای فروش مشترک گاز به این کشورها باشد باید از آن استفاده کنیم.
او ادامه میدهد: «تأکید می‌‌کنم که گاز روسیه را به صورت صرف نباید سوآپ کنیم. بلکه بخشی از آن را بخریم و به صورت اشتراکی با روسیه به سوآپ و فروش آن مبادرت کنیم. افزایش همکاری‌ها با همسایگان در زمینه انرژی از جمله سوآپ گاز روسیه میتواند به لحاظ استراتژیک و راهبردی برای ما منفعت داشته باشد و به تقویت موقعیت سیاسی ما در منطقه کمک کند. اینکه چقدر منافع اقتصادی و سیاسی ما تأمین شود، بستگی به قراردادهایی که منعقد میکنیم، دارد.»
قرار گرفتن در بازار تجارت گاز با گاز مازاد روسیه؛ ایران را به هاب انرژی منطقه تبدیل خواهد کرد
مدیر گروه انرژی اندیشکده سیاستگذاری ماهد نیز با اشاره به لزوم جایگزین شدن بازارهای جنوب آسیا و خاورمیانه به جای اروپا برای تجارت گاز مازاد روسیه از طریق ایران، اظهار میکند: «اروپا به دلیل قطع خرید گاز از روسیه، به طور جدی ضربه خورده است و این فرصت ایده‌آل برای ایران وجود دارد تا نسبت به خرید گاز مازاد روسیه اقدام کند. در این میان با توجه به سناریوهای موجود برای صادرات گاز روسیه؛ بهترین و مهمترین بازار، بازار جنوب آسیا و خاورمیانه است که با خرید گاز مازاد روسیه با تخفیف، ایران به سراغ این کشورها برود و مشتریان جدیدی برای صادرات گاز مازاد روسیه پیدا کند. البته ایران در کنار این موضوع، نباید ظرفیت سوآپ گاز مازاد روسیه را نیز از دست بدهد زیرا زیرساخت کامل برای خرید گاز مازاد روسیه وجود دارد.»
مهدی هاشم‌زاده در ادامه به «ایران» می‌‌گوید: «باید روی مسأله افزایش ظرفیت صادراتی گاز از طرف ایران تفاهم‌های جدیدی صورت بگیرد؛ در حال حاضر کشورهای منطقه بخصوص عراق، پاکستان و افغانستان نیازمند گاز برای زمستان هستند و حتی درخواست‌هایی نیز در این زمینه داشته‌اند تا بتوانند از گاز ایران استفاده کنند اما ما به دلیل ناترازی شدید گازی در فصل سرد سال امکان تأمین این نیاز و تقاضا را نداشتیم ولی حالا فرصت بسیار مهمی نصیب ایران شده است که با توجه به زیرساخت‌های خط لوله گاز در سرتاسر کشور و امکان خرید گاز مازاد روسیه با تخفیف و فروش به مشتریان و تقاضاکنندگان گاز در منطقه، در بازار تجارت گاز نقشی مؤثر داشته باشد و بتواند خود را از این طریق و با گسترش نقش خود در بازار تجارت گاز، به هاب انرژی منطقه تبدیل کند.»
هاشم‌زاده در پایان عنوان میکند: «وضعیت فعلی، فرصت مناسبی را پیش روی ایران می‌گذارد تا بتواند نهایت استفاده را از گاز مازاد روسیه ببرد. باید ایران علاوه بر فعالسازی ظرفیت سوآپ گاز، فعالانه در زمینه تجارت گاز نیز ورود کند و بدین ترتیب روابط تهران مسکو بسیار قوی‌تر از قبل خواهد شد و روابط جدید تجاری نیز با کشورهای عراق و پاکستان و حتی هند در زمینه تأمین گاز آنها ایجاد خواهد شد. در همه این موارد، ایران نقش کلیدی را بازی و نقش جدی در توسعه و آینده بازار تجاری پیدا خواهد کرد. از طرفی با افزایش تولید گاز از میادین گازی جنوب ایران و همچنین افزایش ذخیره‌سازی گاز در فصول گرم سال و همچنین بهینه‌سازی مصرف گاز، امکان صادرات گاز خود را در بلندمدت نیز پیدا خواهد کرد و همه این عوامل نشان از این دارد که ایران باید از این فرصت فوق‌العاده ایجاد شده حداکثر استفاده را ببرد.»
براساس آنچه کارشناسان میگویند می‌‌توان عنوان کرد که در حال حاضر سیاست سوآپ یا خرید گاز روسیه در کوتاه‌مدت تنها از مسیر ایران و برای بازارهای جنوب آسیا و خاورمیانه بیشترین امکان جایگزینی و درآمدزایی حداکثری را خواهد داشت و در این مسیر، کشور باید قدم‌های جدی بردارد تا در بعد جهانی و منطقه‌ای، تبدیل به هاب انرژی جدیدی شود و از فرصت پیش آمده نیز حداکثر استفاده را داشته باشد؛ کاری که ترکیه مدتی است در همکاری با روسیه دنبال میکند و می‌‌خواهد این فرصت را برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه از آن خود کند.
بـــرش
جزئیات مذاکرات گازی ایران و روسیه
قرارداد سوآپ 6 میلیون مترمکعب و خرید 9 میلیون متر مکعب گاز روسیه توسط ایران آماده امضاست و در صورت توافق روسیه و ترکمنستان برای استفاده از زیرساخت های موجود انتقال گاز، در ماه‌های آتی اجرایی خواهد شد. این موضوع را مسئولان وزارت نفت میگویند و شنیده میشود که هفته گذشته در حاشیه بیست‌وچهارمین نشست وزیران مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف) نیز این موضوع میان مقامات ایران و روسیه بررسی شده است. این نشست سه‌شنبه، سوم آبان‌ماه در قاهره پایتخت مصر برگزار شد.
مسئولان میگویند که در حال حاضر برای ایران زیرساخت واردات سالانه 30 میلیارد متر مکعب گاز روسیه از دو مسیر آذربایجان و ترکمنستان وجود دارد. ایران میتواند با خرید این گاز با «قیمت منطقی» و استفاده از آن در استان‌های شمالی، گاز خود را در غرب به کشورهای عراق و ترکیه به‌صورت پایدار صادر کند و حتی حجم صادرات را افزایش دهد و در همین حال، از جنوب و در نزدیکی میادین گازی کشور، با قیمت قابل قبول به همسایگانی مثل پاکستان و عمان صادر کند.
در واقع خرید گاز از روسیه، علاوه‌بر صرفه‌جویی در هزینه‌های انتقال، به ایران برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه کمک میکند. در حال حاضر ترکیه نیز با استفاده از خرید گاز از ایران، آذربایجان و روسیه بخش زیادی از مسیر تبدیل شدن به هاب گازی منطقه را طی کرده است و اگر ایران بموقع توافق با روسیه را به قرارداد تبدیل نکند، ممکن است که ترکیه جایگزین ایران شود و این فرصت ژئوپلیتیکی از بین برود.
منبع: تابناک
کلیدواژه: مهسا امینی صولت مرتضوی آنفلوانزا واکسن آنفلوآنزا حرم شاهچراغ حادثه تروریستی شیراز قرارداد گازی سوآپ گاز گاز طبیعی روسیه مهسا امینی صولت مرتضوی آنفلوانزا واکسن آنفلوآنزا حرم شاهچراغ حادثه تروریستی شیراز جنوب آسیا و خاورمیانه صادرات گاز مازاد برای صادرات گاز هاب گازی منطقه سوآپ گاز روسیه ایران و روسیه طریق ایران گاز روسیه تبدیل شدن گاز از روسیه داشته باشیم حال حاضر خرید گاز واردات گاز برای ایران قرار گرفتن برای کشور کوتاه مدت گاز منطقه هاب انرژی گاز ایران تجارت گاز خواهد شد فروش گاز ال ان جی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۸۸۳۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
درباره رابطه ایران با گرجستان و ارمنستان!
جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر مساله قره باغ کوهستانی وگرجستان به تنهایی بر سر جدایی طلبی استان خودمختار اوستیای جنوبی (در مرکز کوههای قفقاز هم مرز با جمهوری اوستیای شمالی در داخل فدراسیون روسیه) و جمهوری خودمختار آبخازیا در ساحل دریای سیاه و دارای مرز زمینی در شمال با روسیه.
اشغال نظامی این دو قسمت از گرجستان و کمک به جدایی طلبان در اعلام استقلال در سال ۲۰۰۸، و برقراری روابط دیپلماتیک با این دو جمهوری خودخوانده،موجب واگرایی جمهوری های قفقاز از مدار روسیه شده است. روسیه در راستای جلوگیری از گسترش ناتو بسوی شرقی از طریق گذر از دالان قفقاز از قلمرو گرجستان و جمهوری آذربایجان، دریای خزر و رسیدن به آسیای مرکزی و مجاورت با غرب چین، با چالشهای بزرگ و عمیقی روبروست که در راستای برپایی دوباره اتحاد شوروی و این بار در چارچوب اندیشه سیاسی «نئواوراسیاگرائی» و «دنیای روسی» است.
ورود روسیه به بحران قره باغ پس از پیشروی نوامبر ۲۰۲۰ ارتش جمهوری آذربایجان با کمک‌های لجستیکی و تاکتیکی ترکیه (و بنابر گزارشهایی مساعدتهای گروههای تکفیری از سوریه) و باز پس گیری اراضی اشغالی قره باغ از ارمنستان، معادلات منطقه را بر هم زد.
ورود روسیه به مناقشه و فراخواندن هر دو جمهوری به امضای آتش بس در مقطع ورود نیروهای نظامی جمهوری آذربایجان در دهانه منطقه قره باغ در شهر شوشا، تمامی معادالات را بر هم زد و امضای موافقتنامه آتش بس که مفاد آن بنا به اظهار شخص پوتین توسط خود وی تنظیم شده بود نه تنها مساله را حل نکرد بلکه مشکلی بر مشکلات دیگر افزود.
استقرار ۲۰۰۰ نیروی مسلح پاسدار صلح روسی بیبن منطقه تماس و تعریف دالان لاچین(در حاکمیت جمهوری آذربایجان برای ارتباط ارامنه محاصره شده قره باغ با ارمنستان) و کریدور ترانزیتی در جنوب به موازات مرز با ایران (در حاکمیت ارمنستان) برای ارتباط خاک اصلی جمهوری آذربایجان (در شرق) با نخجوان(برونگان جمهوری آذربایجان) در غرب، معادله ای پیچیده و غیرقابل پیاده سازی را بوجود آورد.
بر اساس سند شورای امنیت سازمان ملل پس از برقرارری آتش بس بین دو جمهوری در ماه می سال ۱۹۹۴، امور حقوقی منازعه به گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری در اروپا سپرده شد که ریاست آنرا سه عضو دائم شورای امنیت(ایالات متحده، فرانسه و روسیه) بعهده داشتند. ورود روسیه به آتش بس سال ۲۰۲۰ و تهیه و تدارک مفاد موافقتنامه توسط شخص پوتین بدون مشارکت دو عضو ریاست گروه مینسک نتوانست به صلحی پایدار منتهی شود.
دالان لاچین توسط ارتش آذربایجان ناکارامد شد و کریدور ترانزیت از خاک ارمنستان در پاسخ به کارشکنی های جمهوری آذربایجان برای ارتباط ۱۲۰ هزار ارمنی بومی ساکن در قره باغ با ارمنستان اجرایی نشد.
تنها نقشه (کروکی کذایی) در باره دالان و کریدور یاد شده از سوی سایت خبرگزاری روسی به نام «کامرسانت» بود که آتش فتنه را شعله ور کرد و بر اشتیاق اردوغان برای تاسیس دالان به اصطلاح «زنگه زور» در قلمرو ارمنستان و سلب مالکیت و حاکمیت کریدور از ارمنستان و پیوند مستقیم زمینی «جهان ترک» از اروپا تا غرب چین افزود.
جهان روسی و جهان ترک در اینجا در شمال غربی ایران رو در روی هم قرار گرفتند که در نهایت با حمله روسیه به خاک اوکراین در آغاز سال ۲۰۲۲، روسیه را از قفقاز دور و موجب ترکتازی بیشتر اردوغان و علی اف شد. با هوشیاری دولت ارمنستان و پیگیری های جمهوری اسلامی ایران، فتنه کریدور به اصطلاح زنگه زور خاموش و ابتکار «چهارراه صلح» ارمنستان و تعریف «کریدور ارس» ایران، نقشه های پان ترکیستها را برهم زد و خواب آنان را آشفته کرد.
محاصره قره باغ و ورود ارتش جمهوری آذربایجان به آن و عدم جلوگیری نیروهای حافظ صلح روسی از تعرض به ارامنه بومی ساکن در قره باغ، موجب کوچ اجباری آنان از سرزمین آبا و اجدادی به ارمنستان شد. ارمنستان با بحران ارامنه قره باغ و اسکان آنان روبروست و این مهم بر مشکلات دولت پاشینیان افزود. ناگزیر ارمنستان دست به اقدامات جدی در برابر متحد استراتژیک خود روسیه زد که بزعم ارمنستان از تعهدات خود عدول کرده بود.
بنابراین ارمنستان با اعلام ناکارآمدی همکاری در پیمان امنیت دسته جمعی بریاست روسیه خواستار خروج از پیمان شده است. همچنین ارمنستان با پیوستن به جرگه کشورهای عضو دادگاه بین المللی جنایات جنگی به نوعی در جبهه مقابل روسیه (در جنایتکار جنگی خواندن پوتین به علت حمله نظامی به اوکراین) قرار گرفته است.
خروج ۲۰۰۰ نیروهای نظامی روسیه از قره باغ که در چارچوب تفاهمنامه آتش بس از سوی روسیه در منطقه برای نظارت بر آتش بس مستقر بودند، نشان دهنده ناتوانی روسیه در ایفای نقشی بود که خود برای حضور در منطقه قفقاز تدارک دیده بود.
این نیروها آن طور که گزارش شده برای بکارگیری آنان در جبهه جنگ اوکراین، موجب خلأ حضور روسیه در ارمنستان شده است، هر چند روسیه در دو منطقه اوستیای جنوبی و آبخازیا حضوری چشمگیر دارد. در همین برهه وزارت دفاع جمهوری آذربایجان در بیانیه‌ای از برگزاری رزمایش نیروی هوایی ارتش این کشور در منطقه نخجوان خبر داده است.
با پشتیبانی اتحادیه اروپا از سیاست خارجی ارمنستان در تجدید نظر عضویت ارمنستان در پیمان امنیت جمعی، به دلیل عدم ایفای نقش نیروهای پاسدار صلح روسی برای محافظت از ارامنه بومی ساکن در قره باغ در برابر محاصره طولانی مدت و حملات نظامیان آذربایجان، موجب خشم روسیه از ارمنستان شده است.درگیری های بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر مساله ارامنه قره باغ و حقوق قانونی آنان برای بازگشت به قره باغ و تامین امنیت آنان، تحدید حدود مرزهای بین المللی و برقراری صلح همچنان ادامه خواهد داشت.
این نوع مرزبندی های سیاسی و انسانی در محدوده اتحاد شوروی که میراث شوم این دولت کمونیستی بوده است، قفقاز را همچنان درگیر خواهد کرد. جمهوری آذربایجان با تکیه بر روابط گسترده با ترکیه و اسرائیل، و ثروتهایی که از تولید و صادرات انرژی بدست می آورد، در صدد تحمیل اراده خود بر ارمنستانی است که در شرایط دشوار اقتصادی و بی ثباتی سیاسی ناشی از بحران کوچ اجباری ارامنه قره باغ به خاک اصلی ارمنستان، روبروست.
ورود هند به صحنه قفقاز و تامین سلاح‌های دفاعی ارمنستان می تواند به تغییر موازنه نظامی ارمنستان با جمهوری آذربایجان منجر شود و آمادگی فرانسه به همکاری با ارمنستان و در ابعاد نظامی-اقتصادی چهره قفقاز را دگرگون خواهد کرد.
در نهایت ارمنستان بدنبال یافتن همکاران و متحدانی است که در زیر ساخت‌های اقتصادی و بخش‌های تولیدی سرمایه گذاری کنند تا موجب افزایش اشتغال و تقویت بنیه اقتصادی این کشور شود. ناگفته پیداست که روابط ایران و ارمنستان بسیار دیرپاست ولی بدون بهبود روابط ایران با گرجستان، قلمرو ارمنستان برای ایران بن بستی بیش نیست.
۳۱۱۳۱۱
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1899481
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد